لوله اسپیرال چیست؟

فرآیند تولید لوله به روش اسپیرال، یکی از روش های تولید لوله برای قطر های مختلف می‌باشد، که در آن درز جوش لوله به شکل مارپیج (اسپیرال) می‌باشد. سهولت تامین مواد اولیه فولادی و همچنین امکان تولید لوله در اقطار مختلف با یک عرض ورق از مزایای قابل توجه تولید این نوع لوله‌ها می‌باشد. همچنین امکان تولید لوله در قطر بیشتر از 56 اینچ (1400 میلیمتر) به صورت معمول تنها به روش اسپیرال امکانپذیر است.
در امر ساخت لوله خواه تولید لوله مطابق استاندارد AWWA-C200 جهت لوله های آب باشد یا جهت تولید لوله های نفت و گاز مطابق استاندارد API-5L یا IPS MPI 190 یا PLD III باشد یا صرفا لوله هایی جهت تولید Pile نیاز باشد. شرکت لوله و پوشش سلفچگان با استفاده از تکنولوژی نوین تولید لوله به روش اسپیرال قابلیت تولید لوله از قطر406 میلیمتر تا 3048 میلیمتر در محدوده ضخامت 4/6 میلیمتر تا 4/25 میلیمتر را دارد.

لوله های اسپیرال در سایزها و ضخامتهای مختلفی تولید می شوند و پس از پوشش دهی سطح خارجی و داخلی آنها با مواد ضد خوردگی مانند اپوکسی مایع، پودر اپوکسی اتصال ذوبی، پلی اتیلن سه لایه، بیتوسل، بیتومن و …
در شبکه های انتقال آب، نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرند. لوله های فولادی اسپیرال به روشهای زیر تولید می شوند:

لوله اسپیرال یک مرحله ای

تولید لوله فولادی اسپیرال در سه مرحله اصلی بصورت زیر انجام می شود:

آماده سازی ورق، شکل دهی ورق و جوشکاری زیرپودری داخل و خارج.
در این روش ابتدا ورق فولادی «آماده سازی» شده و سر ورق ها به همدیگر جوش می شوند سپس لبه ورق پخ زده شده و صاف می شود.
مرحله بعدی اصطلاحا «فرم دهی ورق» نامیده می شود بطوریکه لبه ورق فولادی پیش خم شود تا از ایجاد برآمدگی های غیر قابل پرس جلوگیری شود.
مرحله بعدی «جوشکاری زیرپودری داخل و خارج» درز اسپیرال می باشد. در ابتدا درز داخلی لوله توسط دستگاه جوش زیرپودری جوشکاری می شود و سپس پاس خارجی جوش داده خواهد شد.
بعد از جوشکاری درز، معمولا لوله با طول 12 متر برش خورده و به مراحل بعدی منتقل می شود.
سرعت تولید لوله در این روش بر اساس سرعت جوشکاری زیرپودری تعیین می شود.
سرعت جوشکاری زیرپودری با توجه به قطر لوله در حدود 1 الی 2.5 متر بر دقیقه است بنابراین جوشکاری درز جوش یک لوله 12 متری اسپیرال تقریبا 6 الی 12 دقیقه طول خواهد کشید. با توجه به محدودیت سرعت جوش زیرپودری، سرعت تولید در این روش کند است.

لوله اسپیرال دو مرحله ای

تولید لوله اسپیرال در چهار مرحله اصلی انجام می شود و مانند روش یک مرحله ای است با این تفاوت که در حین شکل دهی ورق، درز لوله توسط جوشکاری قوسی با گاز محافظ ، جوش می شود.
مراحل اصلی تولید لوله در این روش شامل: آماده سازی ورق ،فرم دهی ورق ، جوش GMAW و جوش زیرپودری داخلی وخارجی.
در روش دو مرحله ای به دلیل شکل دهی سریعتر ورق، سرعت تولید بالاتر است (تقریبا 12 متر در دقیقه) و مزیت تکنیکی به لحاظ جدا بودن مرحله شکل دهی و جوش نهایی از یکدیگر وجود دارد.

استانداردهای تولید لوله های اسپیرال

خط تولید لوله های فولادی HSAW این مجموعه، قابلیت تولید از سایز 24 تا 120 اینچ در ضخامتها و گریدهای مختلف را طبق استانداردهای ASTM A252، AWWA C200، ISIRI 6771، DIN 2460، API 5L، IPS-M-PI-190 و ISO 4200 داراست.

مزایای لوله اسپیرال نسبت به لوله ERW

به طور کلی درتولید لوله به روش اسپیرال قابلیت تولید محدوده زیادی از قطر و ضخامت و از طرف دیگر محدودیتی در طول لوله فولادی تولیدی وجود ندارد. روش تولید لوله های اسپیرال در برگیرنده استانداردهای ساخت لوله API 5L PSL2 از سایز 4.5 اینچ به بالا (مطابق بند 8.1 – Table 2 ) و IGS M-PL-001-2(1)از سایز 20 اینچ به بالا (مطابق بند 8.1 Note e-) می باشد، این لوله ها به لحاظ دارا بودن خواص مکانیکی مناسب مواد اولیه، جهت و امتداد نورد ورق و درز جوش نسبت به جهت تنش های اصلی که به هنگام بهره برداری به لوله اعمال می شود، دارای جهت گیری مطلوب می باشند. بنابراین این لوله ها در مقایسه با لوله های دیگر از استحکام و اطمینان بیشتری برخوردار هستند.

اما به طور خاص مزایای اسپیرال در مقایسه با روش ERW به شرح زیر می باشد:

  1. لوله های اسپیرال نسبت به رشد ترک ها رفتار بهتری دارند، زیرا چقرمگی این لوله فولادی در جهت محیطی بیشتر است. بنابراین مقاومت لوله های اسپیرال در برابر شکست بالاتر است. به عبارت دیگر شکست ترد و رشد ترک در لوله های اسپیرال به سختی اتفاق می افتد و کمتر با خطر ترکیدگی لوله ها مواجهیم.
  2. هزینه تولید لوله های اسپیرال در مقایسه با لوله های درز جوش مستقیم پایین است چراکه محصول نورد کویل های طویلی است که ماده اولیه در تولید لوله های اسپیرال هستند. بنابراین در تولید لوله های اسپیرال از ماده کیفی تر و ارزان تری بهره می بریم. اما در لوله های ERW عرض کویل به اندازه پیرامون لوله تولیدی بایستی باشد، که در حال حاضر تولید کویل با عرض نهایت 1500 میلیمتر می باشد.
  3. در تولید لوله های اسپیرال از روش جوشکاری زیر پودری SAW استفاده می شود که در صورت بروز عیب در جوش امکان اصلاح و تعمیر وجود دارد، در صورتیکه در روش ERW به علت ماهیت جوش امکان تعمیر وجود ندارد.
  4. در لوله های ERW ، عیب Ovalityو Bend بسیار مشاهده می شود که این مشکل در لوله های اسپیرال وجود نخواهد داشت.
  5. به علت جهت گیری درز جوش و توزیع تنش متفاوت نسبت به لوله های درز مستقیم، در یک طول عیب ثابت در جوش، ریسک رشد و خطر پائین تری نسبت به لوله های درز مستقیم دارد.
  6. در روش جوش ERW به علت سیکل سرد شدن سریع در منطقه جوش و HAZ ، مارتنزیت که یک فاز سخت، ترد و شکننده می باشد، تشکیل خواهد شد که به همین علت انجام عملیات حرارتی الزام می باشد، که در صورت عدم انجام صحیح آن، مارتنزیت تمپر نشده باقی خواهد ماند که خواص مکانیکی لوله را تحت الشعاع قرار خواهد داد، اما از طرف دیگر در جوش زیرپودری به علت سرباره ناشی از ذوب فلاکس، گرادیان حرارتی کمتر و ساختار چقرمه تر خواهد بود.
  7. با توجه به باقیماندن لبه های تیز در سطح لوله های ERW، پوشش از کیفیت پایین تری نسبت به لوله های اسپیرالی خواهد داشت.